torsdag den 31. maj 2012

SVART BLÓÐ

Nú fara teir aftur at bora eftir Satans blóði. Marglæti er ein trotvøra í Føroyum. Móðir Jørð er ikki nóg væl dálkað. Okkurt skulu vit hava at kríggjast um. Hvat sigur Miðflokkurin. Nær fer hann at krossfesta Makrelin og drekka av Satans blóði? Tað hevur hann langt síðani gjørt. Hoyrdi eg onkran siga.

søndag den 27. maj 2012

TRIALDIRI HURRA

Nú skulu føroyskar bókmentir aftur gerast sjónligar uttannlands.

Vit skulu á bókamessu.

Í Göteborg.

Í fjør vóru vit í Frankurt og tá fingu vit heldur einki burtur úr.

Føroyingar eru jú frammanundan herviligir at stuðla sínum bókmentum.

Herfyri fekk ein starvsløn fyri at skriva eina ævisøgu um ein pápabeiggja sum var kendur fyri at vera V4sangari og Kaggalimur. Ein journalistur fekk eisini eitt ára starvsløn fyri at skriva um okkurt líknandi (egin giting).

Eg kann væl hugsa mær, hvussu stutttligt kjakið í Danmark hevði blivið, um td. onkur fekk legat frá Statens Kunstfond fyri at skriva ævisøgu um eitt nú Keld Heick ella Jodle Birge.

Í Danmark og øllum øðrum londum krevst, at ein umsøkjari, um hann skal fáa stuðul frá landsins listagrunnum, hevur givið nakrar bøkur út. Minst tvær. Ella í minsta lagi hevur víst eitt ávíst talent. Men í Føroyum tykist kravið vera, at viðkomandi bert skal hava almannakunngjørt eitt lesarabræv ella nóg illa tað. Og tað krevst heldur ikki so frætt sum at hava skrivað eitt lesarabræv fyri at blíva limur í Rithøvundafelag Føroya.

Av somu grund fáa tey sum skriva fagrar bókmentir og arbeiða við list og hava verið við at gera Føroyar sjónskar, einki frá føroyska mentanargrunninum. Í Føroyum er tað sera umráðandi at vera dilletantur. Tað hevur størri týdning at býta pengarnar út til fólk sum einki listarligt hava fingið av skafti. Fólk vilja jú hava bøkur við fotomyndum á hvørjari síðu og málningar har beinanvegin sæst hvat motivið er. At er av eini oyggj td.

Altíð, tá okkurt er skeivt verður sagt, at ov fáir pengar eru til mentanina.

Ikki í hesum føri.

Tað eru væl av pengum í menatanargrunninum, men tað kundi verið fleiri.

Men upphæddin er ikki problemið.

Problemið eru tey sum sita í nevndini í Mentanargrunni Landsins.

Tey eru fullkomiliga inkompetent.

Tey eru dylhøvd burturav.

Høsnaheilar uttan visiónir ella áræði.

Og hvør eru so tey, sum sita í nevndini?

Jú.


Har situr sum formaður(!) ein ignorantur (eftir øllum samrøðum við viðkomandi í miðlunum at døma) juristur úr Havn sum eisini er formaður; og so er ein maktsjúkur betongheilafeministiskur beinetari av Setrinum/Læraraskúlanum; ein vambarkona úr Skálavík; ein dansktopslíkissangari úr Klaksvík og so sum rosinan í pylsuendanum : ein falleraður studentur í Kringvarpinum sum nóg illa veit, hvat hann ger har.

Hesi siga hvørji føroysk listafólk skulu hava rætt til at liva og at virka. Og tað er eftir øllum at døma ikki galdandi fyri tey, sum frammanundan gera Føroyar sjónligar og eru virkin innan sítt listarliga øki. Nei. Tað eru dilletantarnir, og so onkur aftrat sum fær eitt hugskot at skriva eina vælseljandi bók til jólasøluna.

Hetta eru Føroyar.

Dilletantutu Føroyar.

Sum ikki virða tey sum arbeiða fyri Føroyum.

Dilletantan Føroyar sum elskar síni maktsjúku ulkuhøvd.

Trialdiri
tí at vit arbeiða fyri tí føroyska málinum.

Trialdira
tí at vit hava eina føroyska myndlist.

Hurra
tí at vit syngja á føroyskum.

Trialdiri.

Trialdira.

Fyri at gera Føroyar sjónskar

fært tú ikki inn í eygað.

Trialdiri.

Hurra.

Tó mest.

Fyri
Se og Hør.

Og teimum
sum ikki hava gehør.

fredag den 25. maj 2012

MÍN JÓLABÓK

Pínadøturnar um eg ikki havi fingið Mína Jólabók sendandi við postinum. Aftur. Helt at eg var sloppin av við haldaragjaldið við at lata vera við at gjalda, tí eg ikki fekk tey fríeintøk, eg hevði - og havi - rætt til, tá eg havi latið tilfar til hetta fortíðarritið. og eitt inngjaldingarkort à krónur 172,00 fylgir við. Var eg roykjari, so visti eg eisini, hvussu nógvar sigarettir eg kundi keypt fyri 172,00 krónur. Ein ungur kirkjubíggjarmaður av Kamarinum hevur gjørt permuna sum minnir um tað psykodeliska trixið í trýssunum, at sletta vatn á eina glasplátu sum við einum av hesum ljóstólunum bleiv varpað uppá ein vegg ella lørift og so sá tað livandi út, serliga um tú hevði roykt okkurt serligt slag frammanundan. Her er tað helst blóð sum flýtur, ávirkað av nøkrum yrkingum aftast í ritinum til minnis um óhugnaligu ógerðina 22. juli í fjør. Slíkar skelkandi hendingar fáa fólk eisini at vísa sínar kenslur á ymsan hátt, onkur ger eina mynd og onnur, sum her í ritinum. skriva yrkingar. Og tað mugu tey fegin gera, men eg haldi ikki at tey skulu lata slíkt til eitt tíðarrit sum Ven øh Mín Jólabók. Yrkingarnar høvdu hóskað betri á andlátssíðunum í Dimmu. Tá eg lesi slíkar spekulatiónsyrkingar og annars yrkingar við politiskum innihaldi, tykir mær tað sum um, at tann sum skrivar fegin vil vísa at hann ella hon hevur nakrar góðar/rættar meiningar og er eitt gott fólk. Slíkt skapar sjáldan skaldskap og tað er hetta nettupp ikki, sum Mín Jólabók setur á borðið fyri okkum. Og tað er lítil uggi, at norski forsætisráðharrin, ikki dugir føroyskt, tá so nógv onnur duga tað.

Og Aksel Tórgarð hevur týtt yrking eftir Kipling, álvartos Aksel, eg veit væl at tú ert deyður, men kundi tú ikki funnið uppá okkurt annað at týtt í 2012, enn Rudyard Kipling til eitt fortíðarrit sum skal eitast at vera eitt nútíðarrit. Eg havi mangan verð argur um, at ein meistarligur týðari sum tú, brúkti so nógva orku at týða td. Tolkien, hetta triviallitterera fantasyfjasið, sum longu áðrenn tað er b-filmhoolywoodiserað, e r b-filmhoolywoodiserað. Eg hevði ynskt, at tú brúkti meiri orku uppá Shakespeare, sum tú eisini dugdi væl at umseta. Og tú gav okkum eisini Lewis Carroll, og takk fyri tað, og fyri Apokrýfisku bøkurnar. Havi ein illgruna um, at tú hevur verið í samband við Kipling har uppi. Kundi tú ikki eisini fingið samband við Shakespeare? Ella er hann bannlýstur í erva?
Og blaða vit víðari í hesi jólabókini, nú vit eru við týðingarnar, so er eisini ein annar heilt góður týðari har við einum teksti, fyri hundrundu ferð, eftir Edgar Allan Poe, sum hann hevur týtt og týðarin er Hanus Kamban. Hann er dugnaligur og hevur gott máloyra. Sum smádrongur ferðaðist Hanus nógv hjá skyldfólki í Skúvi nei Skúgvi, og tað ávirkaði hann so mikið nógv, at hann fór at tosa skúvoyarmál. Og hann tosar tað so mikið væl, at sjálvt Edgar Allan Poe, Shakespeare og meiri triviellir høvundar sum Ray Bradbury, Trille og Arthur C Clarke tosa skúviskt. Tað svitast ikki at Edgar Allan er ein klassikari, men tað er ikki serliga spennandi at síggja hann í øllum føroyskum mentanarligum tíðarritum sum hava sæð dagsins ljós og myrkur seinastu øldina. Tað verður blídliga sagt trivielt. Er tað ikki í tøkum tíma, at alt hansara verk kemur í bók á føroyskum? Og átti Hanus sjálvur ikki skjótt at umsett meira av Shakespeare? Skjóti við hesum upp at landskassin letur Hanusi 300,000 krónur árliga at týða allan Shakespeare lidnan.

Alexandur hevur týtt eina yrking eftir Gunnar Ekelöf "Ognað", tittulyrking úr hansara øðrum savni "Dedikation" frá 1934. At hugsa sær allar tær góður yrkingarnar Ekelöf yrkti síðani tá. Henda hevur helst verið løtt at týða, so tá ritstjórarnir hava biðið um tilfar, so eitt-tvey-trý so er handa yrkingin týdd. Og hon er væl týdd. Alexandur Kristiansen er frálíkur týðari og hevur gott bókmentaligt tev. Hann hevur ikki snorbremsu sum summir umsetarar. Tað er heldur ikki gott fyri anda- og andsevnini at ganga við einari bust undir nøsini, og tá kann ein eisini lætt koma at umseta triviallitteratur sum science fiction, fantasy og krimi.

Tað var ikki meiningin at ummæla Jólabókina. Hetta er altso ikki eitt ummæli. Men har er ymiskt annað at lesa. Føroysk prosa, sum er minst líka so góð sum prosan eftir Gyrð Eliasson, sum fekk Skandinavisk Litteraturpris í fjør, og Carl Jóhan Jensen hevur umsett, og hann heldur heilt sikkurt at Gyrðir er genialur. Carli heldur at allir íslendingar eru genialir, bara tí at omma hansara dugdi at siga jau.

Og tað er Arnbjørn sum skrivar tríggjar søgur um sítt alter ego Albert og hann er bankamaður og Arnbjørn er bókavørður og tað er jú næstan tað sama, í øllum førum líka keðiligt. Og nú má Arnbjørn skjótt koma við hasi bókini um Albert.

Sum sagt er hetta ikki eitt ummæli, so eg havi onga skyldu til at nevna øll, men av teimum gomlu sum týddir eru, tykist týðingin hjá Gunnari Hoydal av Wordsworth kærkomin. Hon fekk meg at leita eftir Wordsworth collected sum eg fekk frá vermóður á sinni. Men eg havi enn ikki (vegna bókstavsligan óordan) funnið hana so eg sleppi enn ikki at samanlíka.

Har eru eisini yrkingar. Sissal Kampmann hevur yrkingar, sum høvdu verið upp aftur betri, um hon ikki aftur hesi ferð brúkti sítt yndis ópoetiska orð rastloysi. Men hon er nógv tann besti kvinnuligi yrkjarin sum yrkir á føroyskum. Fyrigevið mær, at eg kom inn á kynið - kvinnuligi - tað dámar mær als ikki, men eg geri tað tí at Sissal nettup ikki skrivar so gentuliga, sum so nógvir kvinnuligir lýrikarar gera. Hon er á einum hægri støði.

Tekstirnir hjá Marjun Syderbø Kjelnæs eru heldur ikki at forakta og Vagnur Streymoy er betri enn hann hevur verið og nú fari eg út at sláa grasið, meðan eg hugsi um, at eg gloymdi at nevna góða gamla Lorca sum eisini er við í jólabókini.

Og so er bara at vóna, at næsta nummar av Míni Jólabók ikki verður fylgt við ymiskum brúðarvísum.

Og at tit næstu ferð gera okkurt við handa satsin. Serliga prosan er tung at lesa við hasi skriftini. Og handa strikan, ella brettið, ella hvat hundan tað eitur í erva á síðuni er bara giggens. Og hví lokka tit ikki onkran at skriva eitt lívligt essay, ella bæði tvey? Nú má lív koma í, áðrenn næstu jól sum brátt eru í hondum.

HITASTIG

og so hevði eg aftur

eina av hesum marrunum

eg altíð fái tá tað er heitt

og tungt er at anda

knappliga fekk eg

eina spann av mjørka stoytta á meg

og tá helt eg meg vera í føroyum

og marran bleiv upp aftur verri

tí eg havi aldrin kent meg vælkomnan har

so heldur hava marruna

og ynskja mær sjálvum vælkomnum

tá eg aftur vakni

í tí hjartaliga sveittanum

onsdag den 16. maj 2012

NU FLYYYVER JEG TIL MÆÆÆÆÆ NÅÅDE

Kingojarm í Tjørnuvík saman við tí prátandi gummistivlanum Søren Rygeost. Hann roynir at gera alt til eitt frílandsmuseum, sjálvt um hann líður av hæddaræðslu og ikki kennir mun á turrum og røstum kjøti. Og so verður jarmað meira kingo aftur við flettingini. Og so seyðaauktión við einum auktionarius, í føroyskar reyðhúgvu, sum sá út sum hann hevði svølgt eina heila kúgv og eina fýravetursær beint áðrenn uppboðssøluna. Og so upp aftur meiri kingojarm. Og so skal prátandi gummistivlin gera seg upp við at bjóða uppá eitt tjógv. Keypir sær vinir líkasum. Og so upp aftur meiri kingomææ. Og Kingo hjálpi mær um ikki eisini harmonikutónar í túninum aftur við klaksvíksøli. Og eina idylliska sunnudagsmorgunmynd av Føroya vakrastu bygd við ulla- og sparlasmakki í munninum. Segði hann Føroya vakrasta bygd? Hasin gummistivlin hevur neyvan nakrantíð verið í Skopun. Og so kingojarm í kirkjuni eisini. Helst er tað gott afturvið timburmonnum. Jamen eru føroyingar ikki sera nútíðarmentaðir?

ÓLOP

Einki bendir á at Kristi Himmalsferðardagur verður lopin um í ár so eg tími ikki út at renna.

søndag den 13. maj 2012

MÓÐIR HAVN

Móðir Havn

Tú sum ert í Føroyum

Heilagur veri Hann, tú ert uppkallað eftir

Komi ikki mjørki tín, hvørki á Himli ella úti á Glyvursnesi

Gev okkum í dag okkara dagliga fótbólt

Og fyrigev okkum allar bilarnar
so sum vit eisini fyrigeva øllum teimum
sum ikki tíma at ganga

Leið okkum ikki sum smábørn,
men frels okkum frá tí illa gjørda

Tí at Tín er skommin,
tá Krotusmiðirnir hava skitið
í allar blæur.


Amen?

KLUTUR

Tá hann hoyrdi orðið mentan, tók hann kambin upp úr reyvalummanum.

torsdag den 10. maj 2012

LAND

Det får ikke mit pis i kog, at enn ein sentimentalur greinskrivari brúkar yvirskiftina "Grát mítt elskaða land". Henda so ofta brúkta yvirskriftin man helst hava okkurt við landást at gera.

Fór niðan á Netto, Golgatha á, fyri fyrstu ferð í hesi vikuni. Í bíðirøðini framman fyri stóð ein av hesum, sum verða kallaðir nakað, eg ikki brýggi meg um, tí eg havi altíð havt stóra samkenslu við hesum fólki, men tit vita, luktar eitt sindur av turrum landi og sprutti (kundi sjálvandi bara sagt ein tystur maður, tað ljóðar so óskyldugt). Hesin hevði ein Bjørnebryg í hvørjari hond. Framman fyri hann var ein kona við yvirfyltum innkeypsvogni. So tað tók sína tíð at fáa alt upp úr vogninum, so tann tysti frammanfyri kundi sleppa framat og út at fyllast við sínum týdningarmikla brennievni. Tá umsíðir daman hevði tømt allan vognin, letur so í hesum tysta:"nu håber jeg at du har nok toiletpapir derhjemme, for du kommer at skide rigtig meget, når du har guffet alt det der i dig!"
Konan tímdi ikki at svara honum, men sendi honum eitt vanvirðisligt eygnakast.
Eg haldi, at hon kundi bara svara, at hon ikki ætlaði at eta alt beinavegin og at hon ikki skuldi eta alt sjálv. Men hon er ikki eg, og eg skal ikki eta tað. Hon kundi eisini takkað fyri áminningina og farið eftir einum pakka av vesipappíri, so bíðitíðin hjá tí tysta bleiv upp aftur longri.

Hetta havi eg so upplivað í dag.

Í gjár upplivdi eg at ein vípa var komin inn í uppgongina og fann ikki út aftur.

Dugir hann bara at skriva um lort!

Bíða bara, tað verður verri enn!!

torsdag den 3. maj 2012

HVí SKULU VIT PÍNAST SO ?

Ein hinskyndur kyndir undir hini við hvørfalspinnabrenni. Ein samkyndur kyndir undir Sam. Men hvør er Sam? Vilja okkara máltøssarar brenna fólk? Einkjubrenning? Einkjumannabrenning?

Nei, teir brenna mál við at sløkkja tað.

Hví hava vit so nógv nýbýtt orð á føroyskum? Hvat hava vit gjørt teimum sum hava gjørt tey? Hví skulu vit revsast við hesum ræðuliga skróvi?

Krímkenda ljótyrðið "toymi" td. sum eg júst nú skrivaði á fyrsta sinni og aldrin aftur fari at nevna. Ella óvanliga ljóta knortlorðið "gegni" sum fær meg at kenna meg innilæstan í einum gegli, har bara mishátt orð eru loyvd. Sum at vera á einum sjúkrahúsi við ongari sjúkrasystur, men einans bungutum "sjúkrarøktarfrøðingum" sum snáva um sítt egna heiti og detta, við pissiglasi í hond, á sjúklingin, sum helst ikki vil hava fleiri "jaligar" blóðroyndir tiknar.

Hjálp!

Eg vil út!

SUMMAR

Mínar holutu hosur eru farnar í sandalir.

onsdag den 2. maj 2012

SJÓN

ljósið er
ikki skitið

tað er tú
sum kukkar
við eygunum

og hygg
nú er ljóðið
vorðið gult

tú pissar
við oyrunum

tirsdag den 1. maj 2012

SILVURGRÁIR BILAR

pápi
hví eru allir bilar í føroyum silvurlittir
spyr sonurin sum hevur størri áhuga fyri bilum enn pápin
sum eygleiðir teir misháttu plastbátarnar við bátabrúgvarnar
hann hættar sær ikki at svara
at tað er tí
at føroyingar hava so nógv kyksilvur í blóðinum
men tað er tí
at í føroyum eru bara tvær árstíðir
vetur og heyst

men nakrir fáir bilar eru eisini svartir og bláir
leggur sonurin aftrat

jú tað er tí at summi trúgva uppá at tað eina ferð verður summar
tað kann koma fyri hvørt tíggjunda ár
onkuntíð hvørt tjúgunda
at summar er í føroyum

ja sum í fjør tá vit vóru her
tá var summar
og tá sá eg eisini ein grønan og onkran reyðan bil

nettupp sigur pápin
og tá hevði eisini verið vár
men nú síggjast bara teir silvurlittu bilarnir
koyrandi longsilsfullir aftur og fram
undan heystinum og vetrinum

tá sigur sonurin
sannførandi:
eg vil hava ein gulan bil
um eg skal búgva í føroyum

og pápin nikkar játtandi við einum smíli
og hugsar við sjálvum sær
at tað man kortini ikki fara at skaða
um hann sjálvur
onkuntíð aftur
fær sær ein góðan spikbita

hvar tú fert

hvar tú fert
kann ikki gera tað sama
hevur tú ikki varnast
at tað er okkurt um hatta har
við tí breiða og smala vegnum
eftir tí breiða fer tann ríki
í dýrum bili koyrandi
men eftir tí smala
gongur verkafólkið
í gummistivlum

úr: botnfall 1984

HEAVY METAL

stríð & strev og strev & og stríð/ stríð & strev og strev & stríð/ stríð & strev og strev & stríð/ stríð & strev og strev & stríð/ stríð & strev og strev & stríð/ stríð & strev og strev & stríð/ stríð & strev og strev & stríð/ stríð & strev og strev & stríð stríð & strev og strev & stríð stríð & strev og strev & stríð/ stríð & strev og strev & stríð/ stríð & strev og strev & stríð/ stríð & strev og strev & stríð/ stríð & strev og strev & stríð/ stríð & strev og strev & stríð/ stríð & strev og strev & stríð/ stríð & strev og strev & stríð/ stríð & strev og strev & stríð/ stríð & strev og strev & stríð

einki stev
uttan
stríð & strev
og strev & stríð

(!977)

heit nátt

eftir øllum sáðnum
og sveittanum at døma
bendir alt á
at tað verður ein arbeiðsmaður

úr: botnfall 1984